Мақалада салыстырмалы талдау әдісі сипатталған. Бұл әдіс орыс мектептерінде әзірбайжан тілі оқытылатын оқу процесінде мұғалімге көмектеседі деп есептеледі. Жаһандық әлем адамдарды жақындастыратыны, бұл жақындасуда тілдік категориялардағы ортақтық маңызды рөл атқаратыны атап өтілген. Автордың айтуынша, әртүрлі тілдердегі ұқсас құбылыстар синтаксистік бөлімде көбірек байқалады. Сондықтан синтаксистік категорияларды оқытуда мұғалім оқытудың ең оңтайлы әдісін таңдауы керек. Сонымен қатар синтаксис – тіл білімінің мәселелері көбірек болатын бөлімі. Кейбір проблемалық синтаксис мәселелері қысқаша тізімделген. Автор дидактикалық мәні бар сол проблемалық мәселелерді талдауды алдына мақсат етіп қойды. Екі тілде (әзірбайжан және орыс) ұқсастықтары да, айырмашылықтары да бар синтаксистік категориялар таңдалды. Олай болса, автор мұғалім бір-біріне ұқсас та, ерекшеленетін де тақырыптарды қозғауы керек деп есептейді. Синтаксистік сілтемелер бір-бірінен ерекшеленетін тақырып ретінде таңдалады, өйткені олар екі тілде әр түрлі айтылады, бірақ кейде ортақ белгілер байқалады.
Оқыту процесінде мұғалім үйлестірудің, іргелестіктің және бақылаудың ортақ және ерекше белгілерін көрсететін әртүрлі кестелерді пайдалануы керек. Оқулықтан мысалдар келтіре отырып, автор тапсырмалардың өзіндік нұсқасын ұсынады, олардың көмегімен оқушылар салыстырмалы талдау негізінде оқу материалын жақсы есте сақтайды. Ал ұқсас тақырыптар ретінде кіріспе сөздер таңдалды. Демек, мақсат айқын: ұқсастықты да, айырмашылықты да қолдануға болады.
ӘЗЕРБАЙЖАН ТІЛІ СИНТАКСИСЫНЫҢ БІРҚАТАР ӨЗЕКТІ ТАҚЫРЫПТАРЫН ОҚЫТУДА САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ ӘДІСІ
Жарияланған March 2022
125
114
Аңдатпа
Тіл
Русский
Кілтті сөздер
сөз тіркесі, синтаксистік байланыстар, салыстырмалы талдау, категориялық айырмашылықтар, сөз тіркесінің компоненттері.
Дәйексөздерді қалай жазу керек
Алиева С. ӘЗЕРБАЙЖАН ТІЛІ СИНТАКСИСЫНЫҢ БІРҚАТАР ӨЗЕКТІ ТАҚЫРЫПТАРЫН ОҚЫТУДА САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ ӘДІСІ // Педагогика және психология. – 2022. – № 1(50). – С.216–224: DOI: 10.51889/2022-1.2077-6861.23 [Электронный ресурс]: URL: https://journal-pedpsy.kaznpu.kz/index.php/ped/article/view/617 (дата обращения: 24.11.2024)