Жариялау этикасы

Негізгі ережелер «Педагогика және психология» журналының редакциясы өз жұмысында Қазақстанның білім беру зерттеушілерінің Этикалық кодексін басшылыққа алады. Журнал редакциясы халықаралық ғылыми қоғамдастықта қабылданған этикалық нормаларды сақтау үшін барлық мүмкіндікті жасайды, өз жұмысында да, өзара қарым-қатынаста да осы нормалардың бұзылуына жол бермейді.

Міндеттер

Бас редактор:

журналға тікелей басшылық жасайды;
журналдың баспа қызметіне қатысты мәселелерді үйлестіреді;
журналдың көркемдік-техникалық безендірілуіне байланысты мәселелерді шешеді;
журнал қызметін жетілдіру, оның жұмысының тиімділігін арттыру бойынша ұсыныстар енгізеді;
журнал қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды ұйымдастырады;
жұмыс орындарында жоғары өнімді және сапалы еңбек үшін оңтайлы жағдайлар жасауды қамтамасыз етеді;
журнал қызметкерлерінің Университет жарғысы мен ережелерін, оның ішінде Ішкі еңбек тәртібі ережелерін, еңбек қорғау және қауіпсіздік техникасы ережелерін, өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауын бақылайды;
лауазымдық нұсқаулықта көзделген өзге де міндеттерді орындайды.

Бас редактордың орынбасарының міндеттері Бас редактордың орынбасары:

журнал қызметін тікелей ұйымдастырады;
журналдың баспа қызметін үйлестіреді;
мақалалардың қолжазбаларын және оларға берілген рецензияларды қарайды;
жариялауға қабылданған қолжазбаларды қарайды, бұл ретте авторларға қажетті көмек көрсетеді (құрылымын жақсарту, терминдерді таңдау, иллюстрацияларды рәсімдеу және т.б.), олармен ұсынылатын өзгерістерді келіседі;
авторлардың рецензенттердің ескертулерін, қолжазбаларды пысықтау кезіндегі талаптарды сақтауын, ұсынылған материалдардың толықтығын, қолжазбалар атауларының олардың мазмұнына сәйкестігін тексереді;
мақалаларды рецензиялау бойынша жұмысты үйлестіреді;
ғылыми мақалалардың авторларына, журнал шығару жөніндегі құрылымдық бөлімшелерге кеңес береді;
журналдың көркемдік-техникалық безендірілуіне байланысты мәселелерді шешуге қатысады;
журнал қызметкерлерінің Университет жарғысы мен ережелерін, оның ішінде Ішкі еңбек тәртібі ережелерін, еңбек қорғау және қауіпсіздік техникасы ережелерін, өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтауын бақылайды;
лауазымдық нұсқаулықта көзделген өзге де міндеттерді орындайды.

Ғылыми редактордың міндеттері

Ғылыми редактор:

келіп түскен материалдарға ғылыми сараптама жүргізеді;
мақалалардың журналдың тақырыбы мен ғылыми деңгейіне сәйкестігін бағалайды;
ұсынылған зерттеулердің өзектілігі мен жаңалығын тексереді;
жұмыстардың әдіснамалық негізділігін талдайды;
пайдаланылатын дереккөздердің сапасы мен өзектілігін бағалайды;
дәйексөздер мен сілтемелердің дұрыстығын тексереді;
мақалалардың ғылыми мазмұнын жақсарту бойынша ұсыныстар береді;
журналдың тақырыптық шығарылымдарын қалыптастыруға қатысады;
редакциялық алқаға ғылыми мәселелер бойынша кеңес береді;
жарияланымдардың ғылыми деңгейін арттыруға ықпал етеді;
жарияланатын материалдарда ғылыми этиканың сақталуын қадағалайды;
авторлармен мақалалардың ғылыми мазмұны бойынша өзара әрекеттеседі;
журналды дамыту стратегиясын әзірлеуге қатысады;
лауазымдық нұсқаулықта көзделген өзге де міндеттерді орындайды.

Жауапты хатшының міндеттері

Жауапты хатшы:

материалдарды баспаға жоспарлауды, уақтылы және сапалы дайындауды ұйымдастырады және бақылайды;
журналға материалдарды іріктеуді жүзеге асырады, жарияланымдардың түсу кестесінің орындалуын бақылайды;
жариялауға қабылданған қолжазбаларды қарайды, бұл ретте авторларға қажетті көмек көрсетеді (құрылымын жақсарту, терминдерді таңдау, иллюстрацияларды рәсімдеу және т.б.), олармен ұсынылатын өзгерістерді келіседі;
авторлардың рецензенттердің ескертулерін, қолжазбаларды пысықтау кезіндегі талаптарды сақтауын, ұсынылған материалдардың толықтығын, қолжазбалар атауларының олардың мазмұнына сәйкестігін тексереді;
келтірілген сілтемелер мен сандық деректердің орфографиясын, атаулардың, терминдердің, өлшем бірліктерінің дұрыс қолданылуы мен жазылуын, қолданылатын таңбалардың стандарттарда белгіленген немесе журналдың қабылданған талаптарына сәйкес белгіленуін тексереді;
лауазымдық нұсқаулықта көзделген өзге де міндеттерді орындайды.

Рецензенттердің міндеттері Рецензент (ішкі және сыртқы):

рецензиялау алдында журналдың онлайн жүйесіне келісімімен немесе дәлелді бас тартуымен енеді;
қарау кезінде құпиялылық қағидатын сақтайды;
автордың жеке сынына жол бермей, ғылыми жұмысқа объективті баға береді, өз пікірін нақты және дәлелді түрде білдіреді;
қаралып отырған мақаланың қолжазбасы мен жарияланған жұмыстар арасындағы елеулі ұқсастықтарды немесе сәйкестіктерді анықтайды;
автор(лар)дың жазбаша келісімінсіз қарауға ұсынылған және жарияланбаған деректерді жеке мақсаттарда пайдалана алмайды.

Авторлардың міндеттері Авторлар:

редакцияға бұрын жарияланбаған, талаптарға қатаң сәйкес ресімделген және мұқият өңделген ғылыми мақала материалдарын ұсынады;
мақалада баяндалған фактілердің дұрыстығына жауапты болады;
қажет болған жағдайда мақала материалдары бойынша қосымша деректер ұсынады;
мақалада басқа адамдардың зерттеуге қосқан үлесін көрсетеді, алғыс білдіреді және т.б.;
қателер анықталған жағдайда оларды қысқа мерзімде түзету шараларын қабылдайды.

Авторлық құқықтар

Қолжазбаның авторлығы қолжазбаны жасауға, идеяны қалыптастыруға, мақала жазуға, нәтижелерді түсіндіруге тікелей қатысқан және ғылыми нәтижелерге қол жеткізуге елеулі үлес қосқан зерттеушілерге тиесілі. Авторлар өз қолжазбаларына құқықтарын сақтай отырып, барлық тілек білдірушілерге оларды еркін жүктеуге, таратуға немесе көшіруге рұқсат береді, бұл ретте осы жұмысқа авторлық белгісі және осы журналдағы бірегей жарияланымға сілтеме міндетті түрде көрсетілуі керек. Осы әрекеттердің барлығы үшін журналға сілтеме көрсетілген кезде авторлардың немесе баспагердің рұқсаты талап етілмейді. Авторлар өз мақаласын басқа дереккөздерде осы журналдағы түпнұсқалық жарияланымына міндетті түрде сілтеме жасай отырып тарату құқығын сақтайды.

Мүдделер қақтығысы

Редакторлар мен рецензенттер Автордың жазбаша келісімінсіз ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректерді өздерінің жеке зерттеулерінде пайдалана алмайды. Рецензиялау барысында алынған және ықтимал пайдамен байланысты ақпарат немесе идеялар құпия сақталуы және жеке мақсаттарда пайдаланылмауы тиіс. Рецензенттер бәсекелестік, бірлескен және басқа да өзара іс-қимылдар мен қатынастар салдарынан ұсынылған жұмысқа байланысты Авторлардың, компаниялардың немесе басқа да ұйымдардың кез келгенімен мүдделер қақтығысы болған жағдайда қолжазбаларды рецензиялауға қатыспауы тиіс.

Құпиялылық саясаты

«Педагогика және психология» журналының редакциясы тағайындалған рецензенттерді қоспағанда, қарауға қабылданған қолжазба туралы мәліметтерді ол жарияланғанға дейін үшінші тұлғаларға жарияламайды. Сондай-ақ, редакция авторларға және өзге де тұлғаларға рецензенттер туралы мәліметтерді жарияламайды. Жариялау процесіне қатысушылардың мінез-құлқының бұл және басқа да нормалары, атап айтқанда авторлардың, редакциялық алқа мүшелерінің, баспагердің және рецензенттердің мінез-құлқының қағидаттары, нормалары мен стандарттары жарияланымдар этикасына негізделген.

Мақалаларды түзету және пысықтау тәртібі

Егер мақалаға берілген рецензияда оны түзету қажеттігі туралы қорытынды болса, онда мақала авторға пысықтауға жіберіледі. Рецензияда мақаланы түзету және пысықтау бойынша ұсыныстар болған жағдайда, жауапты хатшы авторға оларды мақаланың жаңа нұсқасын дайындау кезінде ескеру немесе оларды (ішінара немесе толық) жоққа шығару ұсынысымен рецензия мәтінін жібереді. Автор пысықтаған (қайта өңдеген) мақала қайта рецензиялауға жіберіледі және жалпы тәртіппен қаралады. Рецензент жариялауға ұсынбаған мақала қайта қарауға қабылданбайды. Рецензенттің пікірімен келіспеген жағдайда мақала авторы редакцияға өз қолжазбасын апелляциядағы тиісті дәлелдермен басқа рецензентке рецензиялауға жіберу туралы уәжді өтінішпен жүгінуге құқылы. Бұл жағдайда журналдың редакциялық алқасы қолжазбаны қайта рецензиялауға жібереді немесе авторға уәжді бас тартуды ұсынады.

Ретракция

Жарияланымнан мәтінді алып тастау - журналдан немесе дерекқордан бұрын жарияланған ғылыми мақаланы қайтарып алу процесі. Бұл жарияланымда елеулі проблемалар анықталған жағдайларда қолданылатын ауыр шара. Ретракцияның негізгі себептеріне мыналар жатады: деректерді бұрмалау немесе жасанды түрде жасау фактісінің анықталуы, плагиат, зерттеу нәтижелеріне күмән келтіретін өрескел әдіснамалық қателер, жарияланымның қайталануы, зерттеу жүргізу кезінде этикалық нормалардың бұзылуы, сондай-ақ жариялау кезінде ашылмаған мүдделер қақтығысы. Ретракция ғылымдағы өзін-өзі түзету тетігі ретінде қызмет етеді, ғылыми әдебиеттің тұтастығын және ғылыми жарияланымдар процесіне деген сенімді сақтауға көмектеседі.

Баспа өз шешімінің себебін негіздеген мақала авторының/авторлар ұжымының ресми сұрауы бойынша, сондай-ақ журналдың редакциялық алқасының өз сараптамасы немесе редакция алған ақпарат негізінде шешімі бойынша ретракция (жарияланымды қайтарып алу) жүргізеді. Редакция авторға (ұжымдық авторлық болған жағдайда хат-хабар алмасатын авторға) мақаланың қайтарып алынғаны туралы хабарлауға және оның себептерін негіздеуге міндетті. Журналдың электрондық нұсқасынан және мұрағаттан мақалаларды механикалық жою жүргізілмейді, қайтарып алынған мақалалардың мәтіндері бұрын болған жерде қалады, бірақ мәтіннің электрондық нұсқасында RETRACTED/қайтарып алынды деген белгі және ретракция күні көрсетіледі.

Мақала ретракцияланған (қайтарып алынған) жағдайда, авторлар жариялау үшін төлеген ақша қайтарылмайды. Баспа шығындары мен рецензиялау процесіне жұмсалған шығындар жарияланымды қайтарып алу себептеріне қарамастан өтелмейді.